W roku 2020 przypada setna rocznica urodzin Karola Wojtyły: świętego i papieża Jana Pawła II, teologa i filozofa, polityka i patrioty, a wreszcie, u zarania swojego duchowego rozwoju – artysty. Pośród wielu zapewne wydarzeń związanych z setnymi urodzinami tego wyjątkowego Polaka warto znaleźć osobne miejsce na przypomnienie jego poezji i dramatu, oraz jego idei teatralnych. Nie po to wszakże, by je upamiętnić i celebrować, lecz by je przemyśleć na nowo. Warto wykorzystać ten moment, aby w osobie artysty-kapłana dostrzec symptom i symbol ważnego dla polskiej kultury zjawiska – szeroko pojętych związków nowoczesnego teatru polskiego z religią, z chrześcijaństwem i z katolicyzmem, z innymi religiami, ale też z post-sekularyzmem i post-religijnością, oraz różnorodnymi praktykami duchowymi. W tym kontekście nie sposób nie pomyśleć o innej osobie, równie symbolicznej i symptomatycznej, stojącej zarazem obok i naprzeciw Wojtyły, jako dramaturga, performera i teoretyka, czyli o Jerzym Grotowskim, wybitnym reformatorze teatru światowego, którego twórcza wyobraźnia wywodzi się wszak w przeważającej mierze z tych samych, esencjalnie lokalnych, romantycznych i chrześcijańskich, inspiracji. Jednak przestrzeń duchowa, która rozciąga się pomiędzy Wojtyłą a Grotowskim, nie zamyka się w granicach wyznaczonych przez te dwa nazwiska – ani historycznie, ani ideowo, ani osobowo – lecz otwiera się na dziedzictwo i na kontynuacje, i na konfrontacje też… A zatem: Wojtyła-Grotowski &.
Korzystając z jubileuszowej okazji, Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie organizuje międzynarodową konferencję naukową, połączoną z żywą debatą oraz warsztatem praktycznym. Odbędzie się ona w dniach 12-14 listopada 2020, w siedzibie Instytutu. Serdecznie zapraszamy do udziału w niej.
Chcielibyśmy, aby spotkanie indywidualności z całego świata stało się okazją do odsłonięcia szerokiego, ponadlokalnego kontekstu duchowego, w jakim funkcjonowały i wciąż funkcjonują, sztuka teatru oraz dramaturgia – zrodzone z inspiracji polską kulturą. Zapraszamy teatrologów i literaturoznawców, praktyków teatru, ale również filozofów i teologów. Zależy nam na ujęciach porównawczych, bardziej teoretycznych niż historycznych; liczymy zarówno na diagnozy filozoficzne, teologiczne, religioznawcze, jak i dotyczące samej istoty sztuk performatywnych.
Wojtyła i Grotowski nie współdziałali ze sobą, nie łączyły ich środowiska ani instytucje. Jeśli zatem wybieramy te dwie wyjątkowe osoby, to po to, aby zobaczyć w ich postawie dwie propozycje nowoczesnego myślenia o teatrze – w Polsce i na świecie. A może należałoby powiedzieć: myślenia teatrem, które wychodzi z Polski w świat. Chodzi nam o teatr jako miejsce uobecniania i aktywizowania się sacrum, w odniesieniu do osób i do wspólnot, a więc o tradycję, która od Gardzienic i Węgajt, od Laboratorium i Reduty, przez Wyspiańskiego i romantyków, doprowadza do barokowych i średniowiecznych misteriów. Nie chcemy jednak ograniczać się do teatru jako przedmiotu estetycznego; zależy nam też na „myśleniu teatrem”, które w XX wieku pojawiło się na gruncie ontologii, epistemologii i metafizyki w postaci kognitywnych metafor. Obaj nasi bohaterowie – Wojtyła i Grotowski – zaczęli przecież swoją życiową drogę od teatru, aby go w końcu opuścić. Fakt ten stawia przed nami pytania o granice teatralności i o to, co teatr otacza. Dlatego właśnie zestawiamy ze sobą pasterza Kościoła i nauczyciela Performera…
Proponując Państwu refleksję nad dramatem i teatrem spod znaku „Wojtyła/Grotowski” chcielibyśmy wyznaczyć różnorodne obszary przenikania się teatralnego z religijnym. Proponujemy zatem następujące kręgi tematyczne.
Horyzont:
– religia (teologia i religioznawstwo oraz zjawiska parareligijne)
– filozofia (nurty i osobowości filozofii XX wieku)
– społeczeństwo (socjologia i antropologia; wspólnota, polityka)
– osoba (antropologia i psychologia, podmiot, psychoterapia)
Esencja:
– sztuka (odrębność, jedność i wielość sztuk)
– tradycje i perspektywy dramatu/teatru (estetyczne i pozaartystyczne)
– literatura i język (teoria i pragmatyka; poezja, mowa)
– techniki performatywne (praca warsztatowa, badanie a praktykowanie)
Dramatyczne metafory:
– w filozofii i teologii XX wieku
– w psychologii i psychoterapii
– w naukach społecznych
– w estetyce i w krytyce artystycznej
Dystanse i sąsiedztwa:
– historia/historiografia polska i obca
– dialog/konflikt międzyreligijny
– wspólne/odmienne tradycje artystyczne
– kultura ludowa, kultura archaiczna i kultura popularna
Konferencji będą towarzyszyć warsztaty, nawiązujące do „teatru esencji”, do scenicznych form „ubogich”, inspirowanych metodami pracy jednocześnie ze słowem i z ruchem. Chodzi o odsłonięcie i praktyczne zbadanie twórczej kontynuacji tego nurtu w teatrze współczesnym.
Czekamy na Państwa propozycje wystąpień w formie kilkuzdaniowego abstraktu do 15 czerwca. Propozycje prosimy przesyłać na adres pomysłodawcy i kuratora konferencji, dr hab. Artura Grabowskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego: art.grabowski@uj.edu.pl Organizatorzy pokrywają koszty podróży i zakwaterowania osób wygłaszających referaty (jeśli nie zrobią tego ich rodzime instytucje), zapewniają tłumaczenie symultaniczne z języka angielskiego, oraz przewidują publikację wybranych wystąpień w formie książkowej.
Call for papers!
International Conference:
Wojtyła-Grotowski &. Religious horizon of modern theater and drama in Poland and in the world.
The year 2020 marks the 100th anniversary of Karol Wojtyła’s birth – saint and pope John Paul II, theologian and philosopher, politician and patriot, and finally, at the dawn of his spiritual development – the artist. Among many events that will probably take place in connection with this fact, it is worth finding a separate place to remind his poetry and drama, as well as his theatrical ideas. Not just to commemorate and celebrate them, but to rethink them. It is worth using this moment to see in the person of the artist-priest the symptom and the symbol of the phenomenon so much important for Polish culture – the broadly understood connections between modern theater and religion, with Christianity and Catholicism, with other religions, but also with post-secularism and post-religiosity, and various spiritual practices. In this context, it is impossible not to think of another person, equally symbolic and symptomatic, standing next to and opposite to Wojtyła, as a playwright, performer and theoretician, that is, Jerzy Grotowski, an outstanding reformer of world theater, whose creative imagination was derived mostly from the same essentially local, romantic and Christian, inspiration. However, the spiritual space that extends between Wojtyła and Grotowski does not fall in the range set by these two names – neither historically, ideologically or personally – but it opens up to heritage and to continuations, and confrontations as well… That is why: Wojtyła-Grotowski &.
Taking advantage of the jubilee opportunity, the The Zbigniew Raszewski Theater Institute in Warsaw organizes an international scientific conference combined with a lively debate and performative workshops. It will be held on November the 12th-14st, 2020, at the Institute’s headquarters.
We cordially invite you to participate in it!
We expect the meeting of individualities from around the world to become an opportunity to reveal the broad, supra-local spiritual context in which theater art and dramaturgy – born of Polish culture – functioned and still function. We invite theater and literary scholars, theater practitioners, but also philosophers and theologians. We want comparative approaches, more theoretical than historical; we count on philosophical, theological and religious diagnoses as well as recognitions of the essence of performative arts.
Wojtyła and Grotowski did not cooperate with each other, they did not function in the same environments and institutions. Therefore, if we choose these two unique men, it is to see in their attitude two suggestions of modern thinking about theater – in Poland and in the world. Or maybe one should say: the thinking about theater that comes out of Poland into the world. We mean theater as a place for the sacred to be present and to be active, animating people and communities, i.e. the tradition that leads from Gardzienice and Węgajty, from Laboratory and Reduta, to Wyspiański and the romantics to baroque and medieval mysteries. However, we do not want to limit ourselves to theater as an aesthetic object; we also care about 'thinking by theater’ as a cognitive metaphor, as it appeared in the 20th’s Century ontology, epistemology and metaphysics. It is significant that our two heroes – Wojtyła and Grotowski – started their life path from the theater to finally leave it. This fact raises questions about the limits of theatricality and about theatre’s surroundings. That is why we put together the shepherd of the Church and the teacher of Performer …
Horizon:
– religion (theology and religious studies, and para-religious phenomena)
– philosophy (trends and personalities of the 20th century philosophy)
– society (sociology and anthropology; community, politics)
– person (anthropology and psychology, subject, psychotherapy)
Essence:
– art (autonomy, unity and multiplicity of arts)
– drama / theater traditions and perspectives (aesthetic and non-artistic)
– literature and language (theory and pragmatics; poetry, speech)
– performative techniques (records of workshop work, research by practicing)
Dramatic metaphors:
– in the 20th century philosophy and theology
– in psychology and psychotherapy
– in social sciences
– in aesthetics and art criticism
Distance and Neighborhood:
– history / historiography, Polish and foreign
– interreligious dialogue / conflict
– common / different artistic traditions
– folk culture, archaic culture and popular culture
The conference will be accompanied by workshops referring to the “theater of essence”, to the forms of the „poor theater”, focused on the human person, on his and her thoughts, on sincere emotions, and on intimate relationships. We believe that these practices lead to unveiling and practically exploring the creative continuation of this trend in the field of contemporary performative arts in Poland.
We are waiting for your abstracts until June the 15th. Please send them to the conference curator, Prof. Artur Grabowski from the Jagiellonian University, Krakow: art.grabowski@uj.edu.pl The organizer covers the costs of travel and accommodation of the speakers (if their home institutions do not), provides simultaneous translation from English, and intends to collect selected speeches in a book to be published the following year.
