Teatr w chrześcijańskiej Europie odrodził się, jak wiadomo, z liturgii Wielkiego Tygodnia. Wielkotygodniowy cykl dramatów liturgicznych otwierała, przywołująca wjazd Jezusa do Jerozolimy, procesja w Niedzielę Palmową, a zamykało odgrywane zaraz po Wielkiej Nocy Nawiedzenie grobu przez trzy Marie oraz apostołów Piotra i Jana. Tak się złożyło, że czterdzieści pięć lat temu ujrzałem po raz pierwszy właśnie oba te dramaty liturgiczne strawestowane przez wielkich polskich inscenizatorów i wtopione w ich spektakle, które potem wielokrotnie jeszcze oglądałem.
W prologu przedstawienia Kazimierza Dejmka Dialogus de Passione z Teatru Nowego w Łodzi drewniana rzeźba Jezusa siedzącego na osiołku, ustawiona na platformie z kółkami, wjeżdżała na scenę w towarzystwie przyodzianych w białe szaty śpiewających dzieci trzymających w dłoniach gałązki z baziami zamiast liści palm oraz przy akompaniamencie dzwonu z przydrożnej kapliczki. W końcowej części spektaklu Apocalypisis cum figuris Jerzego Grotowskiego we wrocławskim Laboratorium odgrywana była natomiast parodia Visitatio sepulchri. Dwie wieśniaczki o świcie myły nogi w wiadrze z wodą i nakładały buty. Maszerowały tam i z powrotem wzdłuż sali, po czym jedna z nich rozpościerała znalezione na podłodze białe płótno jako znak bynajmniej nie pustego grobu, lecz nieba. Oba bowiem spektakle wykrystalizowały się w szczytowym momencie ruchu kontrkultury w latach 1968-1969. Odtwarzały mękę Jezusa z pozycji laickich, gdyż ich reżyserzy identyfikowali się wtedy z ruchem komunistycznym, a przynajmniej lewicowym, mimo iż uformowani zostali przez tradycję katolicką, bez której nie powstałyby ich najwybitniejsze przedstawienia.
W czasie Wielkiego Tygodnia świeckie teatry w katolickich państwach europejskich, a więc także w Polsce, nie mogły grywać spektakli. Dlatego co najmniej od osiemnastego stulecia właśnie w okresie Wielkiej Nocy wypadała przerwa między sezonami teatralnymi. Antreprenerzy i aktorzy zawierali kontrakty obejmującej okres pomiędzy dwoma świętami wielkanocnymi. Z tego samego powodu w międzywojniu organizowano zjazdy ZASP-u w Wielkim Tygodniu, gdy ludzie teatru nie pracowali. Niestety zwyczaj ten w ostatnich latach nie był respektowany i w polskich teatrach zdarzały się nawet premiery prezentowane w Wielkim Tygodniu.
Teatrologia.pl, przypominając tradycję wielkotygodniowej przerwy w życiu teatralnym, już po raz drugi zawiesza swą działalność na okres Świąt Wielkanocnych i następny tydzień, tym bardziej, że przedłuża się zamknięcie teatrów z powodu pandemii. Powstała już w warunkach kolejnego zamrożenia życia teatralnego obecna edycja zawiera więc trzy teksty: osnuty wokół Zmartwychwstania piękny felieton dramatopisarza Jarosława Jakubowskiego; niezwykle interesujące, wykraczające poza sam spektakl omówienie telewizyjnej wersji monodramu opartego na wspomnieniach więźniarki niemieckiego obozu i zaprzyjaźnionej z papieżem Janem Pawłem II lekarki Wandy Półtawskiej oraz ostatni odcinek Dzienniczka Nowych Epifanii 2021, czyli warszawskiego festiwalu służącego niegdyś przypomnieniu przed Wielkim Tygodniem zapoznanego w kręgu teatru i muzyki dziedzictwa chrześcijańskiego. Festiwal zakończyły dwa bardzo udane czytania. Zapraszamy też do uczestnictwa w Festiwalu, którego nie było, czyli do – odłożonej już po raz drugi z powodu pandemii – #FeTY.
Wszystkim naszym Współpracownikom i Czytelnikom, zarówno wierzącym, jak i wątpiącym, życzymy Radosnej Paschy albo po prostu zdrowych i pogodnych Świąt.
rw.
