Od redakcji 98(151), czyli wojna nasza powszednia. 24 marca 2022 Dzisiejsze wydanie jest znowu niewielkie. Wojna na Ukrainie odbiera impet i sens zwykłemu życiu. Proponujemy więc dwie recenzje, felieton i zaproszenie na obchody Dnia Teatru w łódzkiej Manufakturze. Justyna Kozłowska w drugim odcinku Dzienniczka Nowych Epifanii 2022 opisuje ciekawy spektakl Teatru Powszechnego w Warszawie, inspirowany Filoktetem Sofoklesa i pytający o kondycję człowieka chorego. Tego pytania nigdy za wiele. Rafał Węgrzyniak pisze o Byku Szczepana Twardocha i Roberta Talarczyka w warszawskim Studio teatrgaleria. Spektakl wymierzający ciosy po równo, w obie strony politycznego i kulturowego sporu, jest w Polsce rodzajem ewenementu, ponieważ ze sceny zazwyczaj słyszymy tylko jeden głos. W felietonie Rafał Węgrzyniak ustosunkowuje się zaś do zmian wprowadzonych po rozpętaniu przez Rosję wojny w opartych na dramacie Czechowa 3siostrach w TR Warszawa, jak również do wyznania Oksany Czerkaszyny, która wobec zaskakującego dla niej bohaterstwa jej rodaków zmieniła stosunek do swej ukraińskiej tożsamości na bardziej pozytywny. I jakby à propos tych wydarzeń… Łukasz Drewniak w Kołonotatniku, w tekście Kaftan w nagrodę opublikowanym na portalu teatralny.pl, z wysokości swego moralnego oburzenia wzywa naszą redakcję do potępienia postów Piotra Tomaszuka skierowanych na FB do twórców krakowskiej inscenizacji Dziadów. Felietonista domaga się też od MKiDN, by natychmiast przestało dotować Wierszalin z powodu wpisów Tomaszuka. My zaś pytamy: czy Łukasz Drewniak reagował, gdy Rafała Węgrzyniaka i mnie obrażano w przestrzeni internetu? Zarówno w prywatnych wpisach na FB, jak i w felietonach ogłaszanych na portalu teatralny.pl? Czy wzywał MKiDN, by przestało ten portal dotować? Może za słabo nas obrażano? Bo nie od volksdeutschów, a tylko od „faszystów”, „stalinowców” i „ch**ów”? I ktoś mógł na nas pluć, bo zapłonął „słusznym oburzeniem”, a oburzenie Tomaszuka nie jest słuszne? A może Łukasz Drewniak nie reagował, bo wtedy musiałby potępić sam siebie? Gdy się prześledzi felietony Łukasza Drewniaka czy Janusza Majcherka, to roją się one od wyrażeń pełnych pogardy i lekceważenia dla ludzi, z którymi się nie zgadzają. Kwantyfikatory typu: „nawet jak na nich”, „pisiaki”, itd., i przypisywanie innym własnych przywar to już w tych tekstach wręcz reguła. I nikomu to nie przeszkadza, nikt nie reaguje. Drewniak utrzymuje, że zespół Teatru im. Słowackiego w Krakowie jest ostatnio wzorem obywatelskiej postawy. Ale może nie dla każdego? Wojna na Ukrainie i spowiedź Czerkaszyny pokazały, że sztuka nie funkcjonuje poza dobrem i złem, że jednak wolność i odwaga artystyczna niekoniecznie polegają tylko na obrażaniu tradycji narodowej i państwowej, a elementarny szacunek dla własnej ojczyzny nie jest oznaką miernoty artystycznej czy zniewolenia. Tym bardziej, że owa „odwaga artystyczna” ilekroć PiS dochodzi do władzy natychmiast bardzo tanieje, a razem z PiS-em znika, co widzieliśmy w latach 2007-2015, gdy polski teatr i towarzysząca mu publicystyka stały się nagle wobec władzy bardzo ciche i pokorne. To raczej trwanie przy swoich przekonaniach wymaga prawdziwego hartu i żelaznych nerwów, bo „kto nie skacze, ten za PiS-em”. Ale my podskakiwać nie mamy zamiaru, na niczyje zawołanie, nawet znanego autorytetu intelektualnego i moralnego, Łukasza Drewniaka. jhs.